vicdan...

   V  İ  C  D  A  N …  (*)

Sözlük anlamıyla:

Yanlış ve doğrunun ne olduğunu bildiren  içsel ses. Ahlaksal değerler hakkında dolaysız ve kendiliğinden yargılama yetisi.  Uyararak, onaylayarak, yargılayarak, kınayarak yaşam ve eylemlerimize eşlik eden duygu. Ahlâksal değerler hakkında dolaysız ve kendiliğinden yargılama yetisi. Yapmayı ya da yapmamayı öğütleyerek, uyararak, suçlayarak, yargılayarak, kınayarak kendine özgü bir biçimde yaşam ve eylemlerimize eşlik eder. Tekâmülle gelişir.

Ruhçulukta vicdan:

Vicdan, insan ruhunda, tekamül oranında gelişen, İlahi İrade Yasaları’nın icaplarından asla ayrılmayan en güçlü bir ifade kaynağıdır.

Ruhu, daha yüksek bir anlayış ve duyuş seviyesine yönelten, güçlü ve hoşgörüsüz bir yol göstericidir.

Mukadderatı hazırlayıcı öğelerden biridir. İyi ya da kötü niyetle yapılmış olan bütün hareketler onu sarsar ve çeşitli tepkilerin meydana gelmesine sebep olur. Bu tepkiler, insanın karşılaşacağı olayların etkeni olacaktır.

Her insanın kendi ruhsal tekâmül seviyesine uygun bir ANLAYIŞ (idrak), DUYUŞ ve DÜŞÜNÜŞ derecesi vardır.

Vicdanın tatmini, ruhun realitesine ve kanaatlerine bağlıdır.  Realite ve inançlar tekamül ettikçe vicdan düzeyi de yükselir. Yani ruhun görgü, tecrübe ve bilgisi ile vicdanın fonksiyonel eylemi arasında ilişki vardır.

Evrende ne kadar ruh varlığı varsa, o kadar tekâmül farkı ve vicdan derecesi vardır.

Vicdan ve sorumluluk:

Istırap ve mutluluk, insanın düşünce ve fiillerinde esas olan maksat ve niyetlerin iyiliğine ve kötülüğüne, yani elciliğinin ya da bencilliğinin  emirlerine uymasına göre bizzat kendi içinde kurulur.Istırap ve mutluluk, tekamül sürecinin zorunlu sonuçlarıdır.Vicdan hesaplaşması ve verdiği hüküm mukadderdir.

Vicdan bireyseldir. Toplum vicdanı yoktur.Toplum vicdanı, ahlaksal yaptırımlardan oluşur, vicdan hükümlerinin bileşkesi  değildir.Toplumlara seslenen “toplu emirler”, her zaman, her insanın vicdan seviyesine uygun olmayabilir. Böylece de ahlaklar, İnsan tekamülünü doğrudan doğruya hızlandıran öz vicdanına (öz bilgisine) uymayabilir. Bu durumda vicdanın yapabileceği görevleri yapabilmeye ahlak her zaman yeterli olamaz.Toplu emirlerin, talimatın içerdiği bilgi, bireyin bilgi seviyesine uygun olmayabilir. Bazen, öz bilgiyle ahlak kuralları karşıtlaşabilirler: Bu durumda, dışarıdan zorlama, tehdit ve şekilcilikle, inanıp benimsenmemiş zorunluluklarla, telkinlerle insanları doğru yola (hakikate) sürükleyen yaptırımlar – doğru olsa bile- eğer bireyin vicdanına, öz bilgisine uygun değilse, istenen ve amaçlanan sonuçları sağlayamaz.

Bu durumda yapılacak en iyi iş, her insanın kendi vicdanının emirlerine son derece uymasına saygı göstererek kendi tekâmülünü sağlamasıdır.

Toplu talimatların, tekâmül yolunda faaliyet göstermenin gerektiğini (gerekli olduğunu) telkin etmesi bakımında önemli faydaları vardır, ama iş bununla bitmez. Ahlak kurallarına sarılıp vicdan sesini çiğneyip geçmek olmaz; öncelikle vicdanın gerçek isteği, ihtiyacı karşılanmalıdır.

Eğer ahlak kuralı ile vicdan aynı seviyede ise tekamül hızlıdır. Aralarında fark var ise, tekâmül süreci düzgün hareketli değildir.Vicdan realitesine uymayan emir ve telkinlere uymamak, vicdan hükmünü pozitif yönde oluşturur.

İnsanı yaptıklarından sorumlu tutan, dışta değil, içtedir: O da, öz varlığının bir öğesi olan vicdanıdır.

İnsanın ıstırabını hazırlayan vicdanın harekete geçmesi, öz varlığın dışındaki hareketlerle değil, bizzat kendi içinde akıp geçen olaylarla ilgilidir.

Düşünülen, tasarlanan, istenilen ve yapmaya niyet edinilen her fiilde -bu ruhsal bir faaliyetle ruhta gerçekleştiğine göre- sorumluluk vardır. O fiilin dış alemde gerçekleşmemesi, sorumluluğu ortadan kaldırmaz. Vicdan ruhta geçen hareketlere (hallere) göre hüküm verir.

O halde sorumluluk, o sorumluluğu davet eden hareketin sonucuna bağlı değildir. Sorumluluğun şekli, ruhta meydana gelen NİYET’in niteliğine bağlıdır.

Oysa başkası tarafından zorla yaptırılan bir işte, işi yapanın niyeti söz  konusu değildir. Bu durumda sorumlu olan, onu zorlayandır.

Niyet: Bir işi yapmaya girişen adamın  o işten, Sebeplilik İlkesi icaplarına göre, aklının yettiği kadar -elci (diğerkam) ya da benci (bencil)- belirli sonuçları özleyerek beklemesidir.

Beklenen sonuç elci şekilde ise iyi, bencilceyse kötüdür.

Vicdan sorumluluğunun mukadder hale gelmesi için, varlığın belli bir anlayış seviyesinde olması gerekir. “Anlayış azlığı” ve “irade hürriyetinin sınırlanması” sorumluluğu azaltır.

Vicdanın uyanması anlayış oranında mümkündür. Anlayışı artıran, tecrübe-görgü ve gözlemden gelen bilgidir.

İnsan kendi iradesiyle, vicdanının emrettiği işleri aramalı ve onları ihmal etmeden vicdanın emrettiği gibi yapmağa çalışmalıdır.

Nefse olan hakimiyet arttıkça vicdani tatmin düzeyi yükselir. Bunun için arzulara hakim olmak kudretini geliştirmek gerekir.

Vicdan anlamının kapsamı her tekamül safhasında ayrı bir nitelik taşır. Her aşama için değişen bir vicdan anlamı vardır.

Elcilik (diğerkamlık) derecesindeki idrakler (derin anlayışlar)  arttıkça vicdan gelişir. (Az çok farklar ve ayrıntılarla) İnsan anlayışlarında gözlenen dereceler vicdanlarda da vardır.

Vicdanın genişliği ve derinliği bilgi ile orantılı olarak artar; genişleyip kapsamı arttıkça, çok derin bilgilerin öz varlığa mal edilmesine yardım eder. Böylece öz bilgiler artar.

Adım adım gelişen bir vicdan tekâmülü vardır. En kaba bencillik (hodkamlık) vicdanından, en ince elcilik (diğerkamlık) vicdanına gelinceye kadar uzun yollardan (çeşitli hayatlar) geçilir. Tekâmül ettikçe vicdan anlayışları da, içinde bulunulan safhaların realite bilgileri’ne göre nitelik ve karakterlerini bütünüyle değiştirirler.

Vicdan, bulunduğu aşamaya göre, o aşamanın en üstün icap ve  realite bilgilerine uzanarak, insanı daha üstün bilgi ve realitelere yükseltici, niteliği durmaksızın değişen, yükselen ve sonunda bir insan anlayışının kavrayabildiğinden bambaşka karakterler ortaya koyan bir yetenektir.

Vicdanın ulaşabileceğimiz en üst düzeyi vardır. Bu üst düzeye yaklaştıkça vicdanın niteliği değişir: Ayrımcı (tefrik edici) ve temyiz edici görevini aşarak başka mecburiyetler yükler. Vazife sezgisi kapsam kazandıkça vicdan, “vazife” düzeyinde işleve geçer.

AKTARAN:

Bilinç Üniversitesi Kurucusu

Bilinçolog Galip Diğerkâmbaran

E-POSTA: galipbaran@windowslive.com

WEB: www.bilinc-universitesi.blogspot.com / www.galipbaran.blogspot.com

Bilinç Üniversitesi’nin:

(a) İşlevi: “Bilgi Çağı”  üniversitelerinin, zamanla Bilinçoloji Ana Bilim Dalına dönüşebilecek “Bilinç Enstitüsü” ya da “Bilinç Kürsüsü” gibi bölümler kurmalarına yardımcı olmak; böylece, yalnız bilgili değil aynı zamanda bilinçli mimar, mühendis, doktor, sosyolog, psikolog, antropolog  v.b. meslek mensuplarının yetişmesine katkıda bulunmak.

(b)  Kuruluş amacı:  Güçlünün haklı olduğu değil, haklının güçlü olduğu, dünyevi değerlerin yerini uhrevi değerlerin aldığı bir dünya düzeni kurmak.

(*) Metapsişik Terimler Sözlüğü/ Ergün Arıkdal/ Say. 232-233-234-235-236